Redaguje
Dariusz Staniszewski

W historii Polski jest taki okres i to stosunkowo aż nie tak odległy, kiedy najwyższym szczytem Polski był LODOWY SZCZYT 2627 m npm, o to krótka geneza jak i kiedy do tego doszło: Dania 30.11.1938 roku w Zakopanem Polska i Czechosłowacja podpisały protokół o delimitacji granic, na mocy którego Polska przejęła kontrolę nad Jaworzyną i sąsiednimi Podspadami. Oznaczało to likwidację granicy na Łysej Polanie i przesunięcie jej w rejon wsi Zdziar .Nowa granica przebiegała od Rysów główną granią przez Ganek ,Zadni Gerlach ,Małą Wysoką, Jaworowy Szczyt ,Lodowy Szczyt ,Baranie Rogi, Jagnięcy szczyt aż do Płaczliwej Skały ,tam po bocznej grani do Zdziaru. Nasz kraj był w posiadaniu tak ogromnej części Tatr jak nigdy wcześniej, jednak radość z posiadania tak ogromnego terenu wraz z najwyższymi tatrzańskimi szczytami nie trwała długo. Po zakończeniu działań wojennych II Wojny Światowej zarówno Polska i Czechosłowacja znalazła się pod wpływem dominacji radzieckiej, w wyniku nacisków ze strony Radzieckiej podjęto od razu negocjacje mające na celu rozwiązanie sprawy dot. tatrzańskiej granicy między Polską a Czechosłowacją. Polska starała się bronić swych praw do Jaworzyny i tatrzańskich szczytów, jednak efektem końcowym było przywrócenie granicy sprzed 1938 roku i taki jej kształt utrzymał się do dziś. Co ciekawe sylwestra 1938/1939 roku ówczesny Prezydent RP Ignacy Mościcki spędzał właśnie w Jaworzynie z widokiem na najwyższy wtedy Polski szczyt - Lodowy.

Lodowy Szczyt widziany z Łomnickiej Przełęczy
Lodowy Szczyt widziany od strony Głodówki
Lodowy Szczyt widziany od strony Bukowiny Tatrzańskiej



Świnica 2302 m npm , szczyt w Tatrach Wysokich o dwóch wierzchołkach, różnica wysokości między nimi to 11 metrów.Pierwsze zdobycie głównego wierzchołka miało miejsce w 1867 roku przez : Eugeniusza Janotę, Macieja Sieczkę i Bronisława Gustawicza, a w 1868 roku było pierwsze kobiece wejście na szczyt,w wyprawie brała udział siedemnastoletnia siostra Walerego Eliasza-Radzikowskiego.W 1885 roku Klemens Bachleda i Ferdynand Hoesick jako pierwsi zeszli ze szczytu w Dolinę Pięciu Stawów Polskich.



Świnica widok od strony Hali Gąsienicowej

Świnica widziana z Kasprowego Wierchu

Polana Kondratowa - 1300-1370 m npm, była kiedyś integralną częścią Hali Kondratowej, to między innymi przez Polanę prowadzą popularne szlaki turystyczne na Giewont i Czerwone Wierchy,oraz na bardzo widokowy szlak od Przełęczy pod Kopą Kondracką główną granią Tatr na Kasprowy Wierch.Mało znanymi faktami dot. tego miejsca jest to, że w połowie XVII w król Jan III Sobieski przekazał Halę Kondratową sołtysowi wsi Pieniążkowice. W XIX w na Polanie Kondratowej bacował między innymi Wojciech Gał z Olczy,znany również z tego że uprawiał zbójnictwo.Jego zbójowanie polegało na tym, że rabował stada i produkty mleczne innym bacom oraz napadał na kupców.Był jednym z ostatnich zbójników tatrzańskich. Na Polanie Kondratowej na wysokości 1333 m npm znajduje się schronisko PTTK i jest to najmniejsze schronisko w całych Polskich Tatrach. W 1953 roku ze zboczy Długiego Giewontu zeszła kamienna lawina, jeden z głazów ważący ok 50 ton uderzył w schronisko uszkadzając je.

Polana Kondratowa widziana ze szlaku na Czerwone Wierchy


Polana Kondratowa

- Mało znanym faktem jest to, że w 1899 roku Maria Skłodowska - Curie wraz z Pierrem Curie zdobyła szczyt Rysów. Miłość do gór zaszczepili oni również swej córce Ewie, która to w 1938 roku nakręciła kolorowy film o Polsce ( przy pomocy nowojorskiej polonii ) w tłumaczeniu tytuł " Kraj mojej matki " w filmie tym jest też materiał dot. Zakopanego i Kasprowego Wierchu ukazujący majestat i piękno Tatr.

- Sławkowski Szczyt 2453 m npm, w przeszłości był on uważany za najwyższy szczyt Tatr. Według miejscowych podań twierdzono, że 6 sierpnia 1662 roku na skutek gigantycznego obrywu spowodowanego długotrwałymi opadami i być może lokalnym trzęsieniem ziemi , wierzchołek stracił ok 300 m, śladem obrywów miało być rumowisko na stokach góry. Jednak przeprowadzone badania nie potwierdziły tej hipotezy.

- Jedną z ciekawostek tatrzańskich jest to, że w 1937 roku słynny kelner Kazimierz Bania wchodził na szczyt Giewontu z tacą pełną ciastek w jednym ręku i sprzedawał je dopiero na samej górze.

Giewont

Bardzo mało znanym faktem jest to, że 13 pażdziernika 1918 roku powstała u stóp Tatr niepodległa Rzeczpospolita Zakopiańska. Na jej czele stanął pisarz Stefan Żeromski, ta malutka republika podtatrzańska funkcjonowała bardzo krótko, bo tylko 35 dni, a następnie weszła w skład II Rzeczpospolitej Polskiej.

Mało znanym faktem jest to że w latach 1927 - 1931 na drodze z Łysej Polany do Włosienicy ( Morskie Oko) odbywał się międzynarodowy górski wyścig samochodowy, za najlepszy czas przejazdu przyznawana była przechodnia Wielka Nagroda Tatr. Trasa wyścigu była o długości 7,5 km i znajdowały się na niej do pokonania 54 zakręty. Trasę tę pokonywały setki bolidów. Co ciekawe górale do tego stopnia byli zachwyceni wówczas motoryzacją , że swoim koniom nadawali imiona w rodzaju : Bugatti, Lancia czy Alfa Romeo.

widok na Lodową Przełęcz

Najwyższą górą w Polskich Tatrach, w całości leżącej na terenie Polski jest Kozi Wierch - 2291 m npm ( dawniej szczyt ten był nazywany Czarnymi Ścianami ). Co ciekawe w piśmiennictwie nazwa Kozi Wierch pojawia się dopiero w 1851 roku. Pierwszego odnotowanego wejścia na szczyt dokonali Eugeniusz Janota i Maciej Sieczka w 1867 roku, natomiast zimowe zdobycie szczytu miało miejsce 03.04.1907 roku i należy do Mariusza Zaruskiego i Józefa Borkowskiego - było to wejście narciarskie i na owe czasy było to jedno z największych osiągnięć w narciarstwie tatrzańskim.Ze szczytu rozciąga się jena z najpiękniejszych panoram tatrzańskich.

panorama z Koziego Wierchu

Rusinowa Polana jest jednym z najpiękniejszych punktów widokowych w Tatrach,jej walory widokowe odkryli Eugeniusz Janota i Walery Eljasz-Radzikowski w 1867 roku, natomiast w swym przewodniku z 1874 roku wspomniany Walery Eljasz-Radzikowski podaje, że w okolicach Rusinowej Polany, Straż Leśna rozbiła bandę zbójników i zabiła ich herszta,co ciekawe potwierdzają to ustne przekazy mieszkańców Bukowiny Tatrzańskiej mówiące o zbójniku Stokfiszu zastrzelonym pod Łysą Skałką.Warto tu też wspomnieć że Rusinowa Polana była też nazwana polaną 100 szczytów i przełęczy.

Rusinowa Polana

Sławkowski Szczyt



Pierwszym odnotowanym zdobytym tatrzańskim szczytem był Sławkowski Szczyt - 2453 m npm (znajduje się na terenie Słowacji ), miało to miejsce w 1664 roku i dokonał tego Georg Buchholtz ( w innych źródłach można natknąć się na informację iż pierwsze opisane wejście na tatrzański szczyt - Sławkowski Szczyt, datuje się na czerwiec 1615 roku i dokonał tego Dawid Frolich)

Sławkowski Szczyt

Po raz pierwszy nazwa Tatr została zapisana w przywileju cesarza Henryka III z roku 1086 określającym granice biskupstwa praskiego i morawskiego,nazwa brzmiała - Trytri,Tritri lub Triti. Natomiast w polskich żródłach historycznych nazwa Tatry pojawia się w w 1255 roku w Kodeksie Dyplomatycznym Małopolski,zostaje ona powtórzona w kronice Długosza w XV w.

Pierwszy turysta w Tatrach to Polka Beata z Kościelskich Łaska ( informacja pochodzi z dziennika miasta Kieżmark). Wycieczka ta odbyła się w 11 czerwca 1565 roku - w Zielone Świątki. Polka wraz z wieloma osobami z miasta dotarła prawdopodobnie do Zielonego Stawu Kieżmarskiego - znajdującego się u podnóża Jagnięcego Szczytu.Nowsze badania i analizy wskazują,że mogło to być jednak źródło Kwaśna Woda pod Sławkowskim Szczytem , gdzie obecnie znajduje się uzdrowisko Stary Smokowiec.Warto dodać, że nasza rodaczka kiedy wyruszyła na wycieczkę miała 50 lat.

Zielony Staw Kieżmarski